Kookkunst: zo heeft deze zich ontwikkeld

Geschiedenis van de kookkunst

Van eenvoudig grillen op het vuur tot moleculair precisiewerk: de geschiedenis van de kookkunst is lang en vol veranderingen. In de loop van de geschiedenis is de kookkunst steeds verder verfijnd tot deze in de 19e eeuw in Frankrijk uitmondde in de haute cuisine. Tegenwoordig is koken ontzettend trendy en allerlei gastronomieconcepten maken een 'boom' door.

De oorsprong van het koken

Eten is voor de mens van levensbelang. Daarom is koken een van de oudste en belangrijkste culturele vaardigheden van de mensheid. De eerste sporen van het toebereiden van eten met gebruikmaking van werktuigen zijn al 1,5 miljoen jaar oud en werden in Kenia gevonden. Maar pas toen de homo erectus het vuur de baas werd, begon de geschiedenis van het koken. In Ethiopië werden er de eerste sporen ontdekt van maaltijden die met behulp van vuur werden klaargemaakt. Dat is eveneens 1,5 miljoen jaar geleden. In het begin beperkte koken zich tot grillen, garen in hete as en roosteren. Koken in de klassieke zin (verhitting in vloeistof) gebeurde aanvankelijk in kuilen in de grond en met behulp van natuurlijke 'kommen' zoals het schild van een schildpad, mosselschelpen of struisvogeleieren. Later werden die aangevuld met kommen van aarde- en gietwerk. Eten werd ook gegaard door levensmiddelen zoals vlees of groenten in dierenhuiden of magen boven het vuur op te hangen.

Onze tip

Tegenwoordig is grillen weer ontzettend in. Het braden of roosteren boven open vuur zorgt voor een heel andere smaak dan de toebereiding in de pan. Geflambeerde desserts zijn ook weer populair. Misschien kunt u wat open vuur in uw keuken integreren?

Vroege regionale keuken

Al in de jonge steentijd stopte de mens met zijn nomadisch leven en begon zich een regionale keuken te ontwikkelen. De Babyloniërs fokten bijvoorbeeld kippen en beheersten de kunst van het broodbakken. In Egypte hield men toen al ganzen, er werd soep gemaakt van schildpadden, taarten en zoete lekkernijen werden als dessert geserveerd. In Griekenland werd de Egyptische kookkunst overgenomen en nog verder verfijnd. Ook zou hier het eerste kookboek zijn geschreven, door Archestratos, de persoonlijke kok van Achilles. Vanaf de vijfde eeuw is hier een aantal verzamelingen van recepten ontstaan, die een beeld geven van de toenmalige Griekse keuken . De Romeinen namen uiteindelijk de recepten over en zo werden er verschillende producten en specerijen door elkaar gebruikt. Bij de Germanen was het allemaal wat eenvoudiger. Naast groente kwam hier vooral wild, ganzenvlees en vis op tafel.

De kookkunst in de Middeleeuwen en Renaissance

Eeuwenlang kwam alleen de adel in het genot van exclusieve kookkunsten. De kloosters vormden het culturele centrum, waar tevens recepten en exotische levensmiddelen werden geruild. Brede lagen van de bevolking moesten echter genoegen nemen met eenvoudige maaltijden uit regionale producten. Op deze manier ontstonden er steeds meer nationale gerechten. In deze tijd komen er ook steeds meer kookboeken, waarin de verschillende recepten en voorkeuren worden beschreven. In de Renaissance komen de overvloedige gerechten uit het Caesar-tijdperk weer tot leven, die tijdens opulente feestenmaaltijden worden geserveerd. Als gevolg van de kruistochten beleven exotische kruiden zoals peper, kaneel, nootmuskaat of gember een renaissance in de Europese keuken.

De klassieke kookkunst

De echte klassieke kookkunst is pas onder Lodewijk XIV ontstaan en heeft zich vanaf dat moment voortdurend verder ontwikkeld. Aan het einde van de 18e en het begin van de 19e eeuw had de beroemde kok Marie-Antoine Carême (1784-1833) grote invloed op de Franse keuken. De koning der koks ontwikkelde uiterst moeilijke recepten en hechtte bijzonder veel belang aan de presentatie van de gerechten. Hij was de grondlegger van de haute cuisine en geldt als de uitvinder van de koksmuts. De Franse keuken stond snel bekend als exclusieve keuken en veroverde Europa en Amerika. Ook nu nog getuigen veel Franse benamingen zoals mise en place van de bijzondere status van de Franse keuken.

Vanaf de 20e eeuw heeft de haute cuisine zich verder ontwikkeld. Topkoks zoals Georges Auguste Escoffier (1846-1935), de vader van de moderne kookkunst, hebben zich toegelegd op het smaakvol perfectioneren van gerechten. De verschillende gerechten worden perfect op elkaar afgestemd en oogluikend gepresenteerd. De beroemde Paul Bocuse (1926-2018) geldt als een van de belangrijkste grondleggers van de nouvelle cuisine. De kok van de eeuw heeft als geen ander de Franse keuken beïnvloed en zijn keuken heeft vele sterrenkoks voortgebracht, waaronder Eckart Witzigmann en Heinz Winkler.

De hedendaagse kookkunst

Tegenwoordig is de kookkunst niet meer uit het dagelijkse leven weg te denken. Eten speelt een steeds grotere rol in de maatschappij. Dagelijks zorgen vele verschillende gastronomieconcepten voor enthousiaste gasten. Of het nu gaat om foodtrucks, fusion-keuken of regionale keuken, om een terugkeer naar de roots van het koken of de moleculaire keuken - de culinaire trends zijn divers en zeer populair. Zelfs in privé-huishoudens is koken niet langer enkel een verplicht nummer, maar is het een wijdverbreide hobby geworden. Kookboeken, kookprogramma's, websites met ongewone recepten en talloze gadgets voor in de keuken ondersteunen de toegewijde hobbykoks bij het maken van culinaire meesterwerken. Culinaire hoogstandjes zijn daarom tegenwoordig te vinden in uw eigen eetkamer, in uw favoriete restaurant om de hoek, bij een bijzondere foodtruck of in een sterrenrestaurant.

Wist u dat?

Veel heeft Paul Bocuse geleerd van degene die hem de fijne kneepjes van het vak bijbracht: Eugénie Brazier (1985 - 1977), zo vertelde hij, was een sterke, bescheiden vrouw die wist hoe ze het beste voor haar restaurants moest uitzoeken, zowel wat betreft het personeel als de kwaliteit van de producten. De restaurants van Brazier kregen als eerste 3 Michelinsterren op hetzelfde moment.

*Leveringen zijn alleen mogelijk binnen Nederland. Ca. 3-5 werkdagen levertijd, tenzij anders vermeld. Alle prijzen excl. BTW en verzendkosten.

*Leveringen zijn alleen mogelijk binnen Nederland. Ca. 3-5 werkdagen levertijd, tenzij anders vermeld. Alle prijzen incl. BTW en excl. verzendkosten.